Towary podlegające CBAM zostały wyszczególnione w ramach unijnej nomenklatury scalonej (stosowanej w Polsce także dla celów VAT czy akcyzy), wobec czego kluczowa z punktu widzenia weryfikacji, czy import danego towaru będzie wiązał się z obowiązkami w zakresie CBAM, jest prawidłowa klasyfikacja towaru w jej ramach. Mając na uwadze, że w praktyce przyporządkowanie to kodu CN może okazać się trudne warto jest skorzystać z fachowej pomocy np. doradców podatkowych czy też wystąpić do polskich organów o wydanie decyzji tzw. wiążącej informacji taryfowej, w której organy wiążąco i ochronnie dla wnioskodawcy przypisują właściwy kod CN danego towaru.
Wprowadzenie CBAM
Podmioty z określonych z założenia wysokoemisyjnych sektorów (importujących m.in. aluminium, stal czy energię elektryczną) z regulacjami rozporządzenia będą mierzyć się już od 1 października br. Czasu na zaznajomienie się z tematem pozostało więc niewiele.
Do końca grudnia 2025 r. obowiązywać będzie trzyletni okres przejściowy, natomiast z dniem 1 stycznia 2026 r. regulacje związane z CBAM zostaną wdrożone całościowo (równolegle do realizacji będą zarówno obowiązki formalne jak i obciążenia ekonomiczne).
Funkcjonowanie CBAM zostało oparte na konieczności obliczania emisji związanych z produkcją importowanych towarów oraz zakupu i umarzania certyfikatów.
Sektory objęte CBAM
Początkowo CBAM będzie dotyczyć jedynie wybranych, zasadniczo niskoprzetworzonych i wysokoemisyjnych towarów wprowadzanych na terytorium UE z krajów trzecich.
Zgodnie z obecnym brzmieniem rozporządzenia podatkiem węglowym zostało objęte aluminium w stanie surowym (CN 7601) oraz niektóre towary wytwarzane z aluminium – tj. kable (CN 7614), druty (CN 7605) czy rury i przewody rurowe (CN 7608).
Dodatkowo obowiązki z zakresu CBAM będą nałożone na importerów towarów z sektora cementu, nawozów, żelaza i stali, chemikaliów oraz energii elektrycznej.
Co ważne, CBAM będzie miał także zastosowanie do produktów importowanych a przetworzonych z towarów określonych w rozporządzeniu, które powstały w ramach procedury uszlachetniania czynnego.
Zakres CBAM obejmie zarówno emisje związane z procesem produkcyjnym (tzw. emisje bezpośrednie) jak i emisje pośrednie rozumiane jako emisje gazów cieplarnianych powstających przy produkcji energii elektrycznej.
Obowiązki związane z CBAM
W pierwszej fazie wdrażania CBAM na wąską grupę importerów zostaną nałożone wybrane obowiązki raportowe, w kolejnej – mającej swój początek już po okresie przejściowym, nałożone zostaną dodatkowe obowiązki o charakterze finansowym związane z pobieraniem podatku węglowego.
Od 1 października 2023 r. do 31 grudnia roku 2025 zgłaszający towary importowane będą zobowiązani jedynie do składania kwartalnych sprawozdań CBAM. Termin na ich złożenie będzie upływał z końcem każdego miesiąca po zakończonym kwartale. Wobec tego 1 kwartalne sprawozdanie CBAM należy złożyć do końca stycznia 2024 r. W okresie przejściowym ilość bezpłatnych uprawnień ETS będzie wynosiła 100 %.
Od roku 2025 planowane jest z kolei rozpoczęcie II etapu wdrażania regulacji CBAM. Będzie on polegał na udostępnieniu specjalnego rejestru dla celów ewidencji upoważnionych zgłaszających CBAM.
Z początkiem roku 2026 nastąpi pełne wdrożenie CBAM, a upoważnieni zgłaszający będą zobowiązani do składania rocznych deklaracji CBAM, a także zakupu certyfikatów CBAM w ilości odpowiadającej wbudowanym emisjom importowanych towarów wysokoemisyjnych i ich umarzania. Co ważne, bez dokonania uprzedniej rejestracji w urzędzie ds. CBAM nie będzie możliwe zaimportowanie towarów określonych w rozporządzeniu.
Naruszenie przepisów CBAM
Brak złożenia kwartalnego a od 2026 roku rocznego sprawozdania CBAM lub też nieprawidłowe ich złożenie (np. zawierające fałszywe dane) będzie wiązało się z nałożeniem kary finansowej. Wysokość kar w okresie przejściowym będzie wynosiła od 10 do 50 euro za tonę niezgłoszonych emisji. Akt wykonawczy do rozporządzenia CBAM przewiduje jednak wzrost wysokości kar oparty na europejskim wskaźniku cen konsumpcyjnych.
Powtarzające się naruszenia regulacji CBAM spowodują z kolei cofnięcie statusu upoważnionego zgłaszającego CBAM, co będzie równoznaczne z niemożnością dokonania importu towarów na rynek UE.
Jednocześnie, prócz kar finansowych, każde z państw członkowskich UE będzie mogło stosować dodatkowe kary administracyjne lub karne przewidziane jego prawem wewnętrznym.
Uwagi końcowe
Należy pamiętać, że CBAM z założenia stanowi mechanizm podlegający zmianom. Spodziewamy się więc stopniowego rozszerzania zakresu obowiązków nakładanych na importerów.
Mając na uwadze planowane przez Komisję UE rozszerzenie zakresu obowiązywania CBAM, tak aby do 2030 r. objęło pozostałe sektory (w szczególności sektory objęte dyrektywą 2003/87/WE) sugerujemy więc sukcesywne śledzenie zmian dotyczących podatku węglowego także przez importerów z pozostałych, niewymienionych w rozporządzeniu, sektorów przemysłowych.
Jednocześnie, zwracamy Państwu uwagę, iż będący częścią pakietu Fit for 55 mechanizm CBAM został przez Polskę zaskarżony do TSUE.
POKAŻ MNIEJ
