KOSZTY PRACOWNICZE JAKO KOSZTY KWALIFIKOWANE DLA CELÓW ULGI B+R W KONTEKŚCIE OBECNEGO PODEJŚCIA ORGANÓW PODATKOWYCH I SĄDÓW ADMINISTRACYJNYCH

• W konsekwencji, istotą ulgi B+R jest dodatkowe odliczenie kosztów uzyskania przychodu. W przypadku należności wypłaconych pracownikom z tytułu stosunku pracy oraz sfinansowanych przez płatnika składek z tytułu tych należności określonych w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych odliczenia tego dokonuje się w wysokości do dwustu procent wartości wymienionych kosztów. W praktyce oznacza to, że powyższe wydatki na pracownika mogą pomniejszać nasze zobowiązanie podatkowe nawet trzykrotnie. Mówiąc najprościej: pracownik kosztuje nas dziesięć tysięcy złotych, a odliczamy trzydzieści tysięcy złotych.

• Oczywiście – jak zawsze w przypadku wszelakich ulg – jest pewien haczyk, a nawet dwa. Otóż, w celu skorzystania z ulgi B+R podatnik jest obowiązany prowadzić działalność B+R, którą rozumiemy jako działalność twórczą obejmującą badania naukowe lub prace rozwojowe, podejmowaną w sposób systematyczny w celu zwiększenia zasobów wiedzy oraz wykorzystania zasobów wiedzy do tworzenia nowych zastosowań.

• Podatnik powinien zatem prowadzić badania naukowe lub alternatywnie wykonywać prace rozwojowe. Nie jest wymagane jednoczesne prowadzenie badań naukowych i prac rozwojowych.

• Szczegółowe definicje tych pojęć znajdują się w ustawie Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce. Natomiast w praktyce, kwalifikując dany projekt pod kątem ulgi B+R musimy odpowiedzieć sobie na trzy pytania:
  • po pierwsze, czy ma on charakter innowacyjny na gruncie naszej firmy – to znaczy czy prowadzi on do usprawnienia usług i procesów, na przykład poprzez ich automatyzację, albo skutkuje wytworzeniem bardziej zaawansowanych technologicznie rozwiązań lub produktów,
  • po drugie, czy jest prowadzony w sposób systematyczny, czyli czy nasze działania prowadzone są w sposób uporządkowany i planowy,
  • po trzecie, czy korzystamy w projekcie z intelektu, doświadczenia, pomysłowości i umiejętności naszych pracowników lub zleceniobiorców.
• Dodatkowo – i to jest drugi haczyk – musimy prowadzić ewidencję czasu pracy pracownika, ponieważ koszty ponoszone w związku z pracownikiem stanowią koszty kwalifikowane jedynie w takiej części, w jakiej czas przeznaczony na realizację działalności B+R pozostaje w ogólnym czasie jego pracy.

• Dokonując kalkulacji kosztów kwalifikowanych należy ponadto zweryfikować poszczególne elementy wynagrodzenia pracownika, a to dlatego, że zdaniem organów podatkowych nie wszystkie składniki wynagrodzenia mogą być kosztem kwalifikowanym.

• Nie ma wątpliwości, iż do kosztów kwalifikowanych zaliczymy: wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za niewykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty – niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona – a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika np. wpłaty na Pracownicze Plany Kapitałowe.

• Natomiast organy podatkowe stoją na stanowisku, iż kosztem kwalifikowanym nie jest wynagrodzenie za czas urlopu i choroby.

• Moim zdaniem, powyższe stanowisko nie ma umocowania w przepisach prawnych. W szczególności mam tu na myśli postanowienia kodeksu pracy. W moim przekonaniu analiza przepisów tego kodeksu wskazuje, iż:
  • wynagrodzenie za urlop i chorobę jest również należnością z tytułu stosunku pracy, gdyż podstawą do dokonania wypłaty pieniężnego świadczenia przez pracodawcę na rzecz pracownika zaangażowanego w prace B+R jest właśnie stosunek pracy łączący obie strony,
  • czas urlopu i choroby pracownika jest okresem zatrudnienia pracownika, za który to czas przysługują mu należności wynikające z zatrudnienia. Tym samym, fakt, iż pracownik w czasie urlopu lub choroby nie realizuje obowiązków służbowych związanych z wykonywaniem zadań w zakresie działalności B+R, jest bez znaczenia dla określenia ogólnego czasu pracy pracownika, który jest nam potrzebny do wyliczenia proporcji czasu poświęconego na prace B+R.
• W konsekwencji, w sytuacji gdy w danym roku pracownik spędził sto procent swojego czasu na wykonywaniu prac B+R, w moim przekonaniu, podatnik będzie uprawniony do wykazania całości kosztów pracowniczych jako kosztów kwalifikowanych. Natomiast gdy pracownik poświęca tylko część czasu na realizację prac B+R, koszty pracownicze za czas urlopu lub zwolnienia powinny stanowić koszt kwalifikowany proporcjonalnie do czasu spędzonego przez niego nad projektem B+R w skali roku w ogólnym czasie pracy tego pracownika.

• Należy zaznaczyć, iż podobne podejście do przedmiotowej kwestii zasadniczo prezentują sądy administracyjne (np. wyrok NSA z dnia 1 września 2022 r, sygn. II FSK 3033/19, wyrok NSA z 11 stycznia 2022 r., sygn. II FSK 1247/21, wyrok WSA we Wrocławiu z 25 sierpnia 2022 r., sygn. I SA/Wr 119/22).

• Natomiast, jak wspomniałem wcześniej, odmienny pogląd wyrażają organy podatkowe, a w szczególności Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w wydawanych przez siebie interpretacjach indywidualnych. W konsekwencji, zaliczając wynagrodzenie za czas urlopu i choroby do kosztu kwalifikowanego dla celów ulgi B+R należy mieć na uwadze, iż taki koszt może zostać zakwestionowany przez organ podatkowy – np. w trakcie ewentualnej kontroli – a jego ponowne wykazanie będzie możliwe tylko na drodze postępowania przed sądami administracyjnymi.

• Kolejnym kosztem, który chciałbym omówić są składki na Fundusz Pracy (FP) oraz Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych (FGŚP).

• Jak już wspomniałem, kosztem kwalifikowanym są sfinansowane przez płatnika składki z tytułu tych należności określone w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych.

• Obowiązek i zasady odprowadzania składek na FP oraz FGŚP zostały z kolei określone odpowiednio w ustawie o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy i ustawie o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy.

W konsekwencji, składki na FP i FGŚP, choć stanowią koszt uzyskania przychodu, nie będą kosztem kwalifikowanym, ponieważ nie zostały określone w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych.

• A zatem, mając na uwadze fakt, iż odliczenia kosztów kwalifikowanych podatnik dokonuje w zeznaniu rocznym, proszę pamiętać o powyższych kwestiach wypełniając swoje zeznania.