12 maja 2022 r. Sejm przyjął ustawę, która ma na celu poprawić niedociągnięcia zawarte w pierwotnej wersji Polskiego Ładu, która weszła w życie 1 stycznia 2022 r. „Polski Ład 2.0” – bo tak potocznie nazywany jest projekt ustawy – został znacząco zmodyfikowany w stosunku do swojej pierwotnej wersji, która trafiła do opiniowania w połowie kwietnia. Projektodawcy przychylili się bowiem do niektórych uwag i propozycji, które pojawiły się w toku konsultacji społecznych.
Poniżej przedstawiamy listę najważniejszych zmian zawartych w projekcie przegłosowanym przez izbę niższą parlamentu:
1. Likwidacja ulgi dla klasy średniej – ulga wprowadzona w ramach Polskiego Ładu wzbudzała szereg kontrowersji. Od początku wskazywano na skomplikowany i niezrozumiały mechanizm jej działania oraz nieprzewidywalność związaną z rozliczaniem jej na etapie miesięcznych zaliczek. Projekt Polskiego Ładu 2.0 przewiduje likwidację ulgi już od lipca 2022 r. Negatywny wpływ likwidacji ulgi ma zostać zrekompensowany przez obniżenie stawki PIT do 12%.
Warto jednak zaznaczyć, że jeśli okaże się, iż u danego podatnika rozliczenie na dotychczasowych zasadach (17% PIT i ulga dla klasy średniej) będzie bardziej opłacalne niż na nowych (12% PIT i brak ulgi dla klasy średniej) to będzie on mógł wybrać ten pierwszy wariant w rozliczeniu za rok 2022. Przewiduje się jednak, że sytuacja ta będzie dotyczyć stosunkowo wąskiego grona podatników.
2. Obniżenie stawki PIT w pierwszym progu podatkowym do 12% – sztandarową zmianą zawartą w Polskim Ładzie 2.0 jest obniżenie stawki PIT w pierwszym progu podatkowym z 17% do 12%. Jak wspomniano powyżej, zmiana ta ma zrównoważyć likwidację ulgi dla klasy średniej. Niższa stawka będzie stosowana na etapie zaliczek od lipca, jednak w rozliczeniu rocznym będzie ją można zastosować dla dochodów z całego 2022 roku.
Warto zaznaczyć, że zmiana stawki PIT niesie ze sobą szereg nieoczywistych konsekwencji. Obniżenie jej do 12% spowoduje, między innymi, mniejszą opłacalność oszczędzania w formie IKZE dla osób, których dochody nie przekraczają progu podatkowego. Zmniejszeniu ulegną również środki przekazywane na rzecz organizacji pożytku publicznego w ramach 1% podatku, a także wynagrodzenie płatników PIT za wyliczanie zaliczek (dla OPP oraz płatników PIT przewidziano rozwiązania kompensujące).
3. Dzielenie kwoty wolnej – po wejściu w życie Polskiego Ładu okazało się, że podatnicy, którzy są zatrudnieni u wielu pracodawców na ułamkowe części etatu (czyli np. nauczyciele) nie mogą de facto skorzystać z pełnej kwoty wolnej na etapie zaliczek. PIT-2 mogą bowiem złożyć wyłącznie u jednego pracodawcy, a wysokość wynagrodzenia u poszczególnych pracodawców jest za niska, aby wykorzystać całość kwoty wolnej.
Polski Ład 2.0 wprowadza możliwość jednoczesnego złożenia PIT-2 dwóm lub nawet trzem pracodawcom. Jeśli PIT-2 zostanie złożony dwóm pracodawcom, każdy z pracodawców pomniejszy podatek o 1/24 kwoty zmniejszającej podatek. Jeśli PIT-2 otrzymają trzej pracodawcy, każdy z nich pomniejszy podatek o 1/36 tej kwoty.
4. Możliwość zmiany formy opodatkowania – obniżenie stawki PIT spowoduje, że skala podatkowa zyska na atrakcyjności w stosunku do pozostałych form opodatkowania. W związku z tym, projektodawca – wsłuchując się w głos środowiska doradców podatkowych oraz księgowych – uznał za stosowne umożliwić przedsiębiorcom zmianę formy opodatkowania. Podatnicy opodatkowani liniowo oraz ryczałtowcy będą mogli przejść na skalę podatkową (zmiany w drugą stronę lub np. z podatku liniowego na ryczałt nie będą możliwe).
Podatnicy opodatkowani liniowo oraz ryczałtowcy będą mogli zmienić formę opodatkowania w rozliczeniu rocznym – wybór ten będzie jednorazowy i nie obejmie lat następnych. Dodatkowo, ryczałtowcy będą mogli przejść na skalę podatkową z początkiem lipca 2022 roku – ten wybór będzie dotyczył również lat następnych.
5. Możliwość częściowego odliczenia składki zdrowotnej – do końca 2021 roku, znaczną część składki zdrowotnej można było odliczyć od podatku dochodowego. Polski Ład, który wszedł w życie z początkiem 2022 roku zniósł tę możliwość. Polski Ład 2.0 przywraca pewną namiastkę dawnego rozwiązania. Tym razem składka zdrowotna nie pomniejszy jednak podatku, a podstawę opodatkowania.
Podatnicy opodatkowani liniowo będą mogli zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów składkę zdrowotną do wysokości 8 700 zł rocznie. Zaoszczędzą oni na tym rozwiązaniu 1 273 zł rocznie. Ryczałtowcy będą z kolei mogli pomniejszyć przychód o 50% zapłaconej składki. Korzyść podatkowa będzie u nich zależna od stawki podatku oraz poziomu rocznych przychodów. Podatnik o przychodach do 300 000 zł rocznie, płacący podatek wg stawki 8,5% zaoszczędzi na proponowanym odliczeniu ok. 286 zł rocznie.
Z uwagi na fakt, że w wypadku karty podatkowej podstawa opodatkowania de facto nie występuje, przedsiębiorcy korzystający z tej formy opodatkowania będą mogli odliczyć 19% zapłaconych składek zdrowotnych od podatku.
6. Ujednolicenie terminów – Polski Ład 2.0 przewiduje ujednolicenie terminów składania PIT-ów. Od 2023 roku ryczałtowcy będą składać zeznania podatkowe (PIT-28) od 15 lutego do końca kwietnia, tak jak podatnicy opodatkowani liniowo i wg skali. Dotychczas mieli na to zaledwie dwa tygodnie – od 15 lutego do końca miesiąca.
Wejście w życie przepisów dotyczących dzielenia kwoty wolnej odroczono do 1 stycznia 2023 roku.
7. Przywrócenie możliwości wspólnego rozliczenia z samotnie wychowywanym dzieckiem – Polski Ład w pierwotnej wersji pozbawiał samotnych rodziców możliwości rozliczenia się wspólnie z dzieckiem (wprowadzając w zamian ryczałtowe odliczenie od podatku w wysokości 1 500 zł).
Polski Ład 2.0 przywraca tę możliwość. Warto jednak zaznaczyć, że mechanizm znany z lat poprzednich (obliczenie podatku od połowy podstawy opodatkowania i pomnożenie go przez dwa) zostanie w pełni przywrócony wyłącznie w przypadku dzieci z orzeczoną niepełnosprawnością. Rodzice wychowujący niepełnosprawne dzieci skorzystają zatem de facto z podwojonej kwoty wolnej w wysokości 60 000 zł.
W przypadku pozostałych dzieci, rodzic będzie mógł rozliczyć się ze swoim dzieckiem tylko połowicznie – obliczy podatek od podstawy opodatkowania podzielonej przez 1,5, a następnie pomnoży go przez 1,5. W konsekwencji, rodzice dzieci, które nie mają orzeczonej niepełnosprawności, skorzystają de facto z 1,5-krotności standardowej kwoty wolnej, czyli 45 000 zł.
8. PIT-2 m.in. dla zleceniobiorców i menedżerów – dotychczas osoby zatrudnione m.in. na umowie zlecenie, umowie o dzieło czy kontrakcie menedżerskim nie mogły złożyć swoim płatnikom PIT-2 i korzystać z kwoty wolnej na etapie zaliczek. Możliwość składania PIT-2 była bowiem zarezerwowana wyłącznie dla pracowników. Taki stan rzeczy zmieni się jednak od 1 stycznia 2023 roku. Podatnicy, których podatki są rozliczane za pośrednictwem płatnika, będą mogli złożyć formularz PIT-2.
9. Wyższe wynagrodzenie płatników – do projektu ustawy dołączono projekt rozporządzenia, które przewiduje wzrost wynagrodzenia płatników PIT obliczanego wg skali podatkowej do 0,9% kwoty podatku pobranego na rzecz budżetu państwa (dotychczas było to 0,3%).
Środowiska doradców podatkowych i księgowych od dawna nawoływały do podwyższenia wynagrodzenia płatników, m.in. ze względu na rosnącą liczbę obowiązków. Proponowane zmiany nie rozwiązują jednak wszystkich mankamentów. Zwiększeniu nie uległo bowiem wynagrodzenie płatników CIT oraz płatników podatku u źródła. Wskazuje się również, że w dalszym ciągu za wyliczenie zaliczki, której wartość wyniesie 0 zł płatnik nie otrzyma żadnego wynagrodzenia, mimo że taka procedura niewątpliwie wymaga od niego pewnego nakładu pracy.
10. Ograniczenie ulgi na zabytki – ulga na zabytki, wbrew wcześniejszym zapowiedziom, nie zostanie całkowicie zlikwidowana. Znajdzie ona jednak zastosowanie wyłącznie w wypadku renowacji, konserwacji i remontów zatwierdzonych przez wojewódzkiego konserwatora zabytków. Z ulgi nie będzie można skorzystać przy zakupie zabytkowych budynków.
11. Zasiłek macierzyński skorzysta z ulg – Polski Ład 2.0 włącza zasiłek macierzyński do przychodów, które mogą skorzystać z ulgi dla młodych, ulgi na powrót, ulgi dla rodzin 4+ oraz ulgi dla aktywnych seniorów.
Uwzględnienie zasiłku macierzyńskiego w wypadku ostatniej z wymienionych ulg może zaskakiwać, jednak należy podkreślić, że – w określonych sytuacjach – z zasiłku tego mogą skorzystać nie tylko rodzice, ale również osoby, które przyjęły dziecko na wychowanie (w tym w ramach niezawodowej rodziny zastępczej).
12. Rezygnacja z abolicji podatkowej – pierwotna wersja Polskiego Ładu zakładała wprowadzenie tzw. abolicji podatkowej, czyli możliwości wykazania wcześniej nieujawnionych dochodów i opodatkowania ich według preferencyjnej ryczałtowej stawki 8%.
Przepisy te budziły jednak poważne wątpliwości, również związane z ich konstytucyjnością (Prezydent RP skierował je do Trybunału Konstytucyjnego). Ostatecznie ustawodawca zdecydował się na ich uchylenie.
13. Odroczenie obowiązku przesyłania ksiąg i ewidencji do urzędu skarbowego – pierwotna wersja Polskiego Ładu zakładała, że już od 1 stycznia 2023 r. przedsiębiorcy będą mieli obowiązek przesyłania ksiąg i ewidencji fiskusowi. Polski Ład 2.0 odsuwa ten obowiązek w czasie. Będzie on wprowadzany stopniowo, począwszy od podatkowych grup kapitałowych i podatników o największych przychodach (powyżej 50 milionów euro). Pierwsza grupa podatników zostanie objęta nowym obowiązkiem od 2024 roku.
14. Komplementariusze SKA zapłacą składki – po wejściu w życie Polskiego Ładu z początkiem 2022 roku, komplementariusze spółek komandytowo-akcyjnych znaleźli się w niezwykle uprzywilejowanym położeniu. Nie musieli oni opłacać składek na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne, w odróżnieniu chociażby od komplementariuszy spółek komandytowych.
Polski Ład 2.0 usuwa ten rozdźwięk zrównując sytuację komplementariuszy spółek komandytowo-akcyjnych z sytuacją komplementariuszy spółek komandytowych. Od 1 stycznia 2023 zapłacą oni składki na ubezpieczenie społeczne (o ile nie posiadają innego tytułu do ubezpieczenia) oraz składkę zdrowotną w wysokości ok. 560 zł.
15. Rozstrzygnięcie kwestii składki zdrowotnej prokurentów – od początku 2022 roku, z uwagi na niejasności w przepisach, nie było pewne, czy wynagrodzenie prokurenta jest objęte składką zdrowotną. Polski Ład 2.0 jednoznacznie rozstrzyga tę kwestię, wskazując wprost prokurentów jako osoby objęte obowiązkowym ubezpieczeniem zdrowotnym.
16. Nadpłacona składka zdrowotna nie przepadnie bezpowrotnie – zgodnie z przepisami obowiązującymi od początku roku 2022 podatnik, który chce odzyskać nadpłacone składki zdrowotne musi złożyć do ZUS wniosek o ich zwrot. Jeśli wniosek ten nie zostanie złożony do końca maja roku następnego po roku, w którym nadpłacono składki, nadpłacone składki przepadają.
Zgodnie z Polskim Ładem 2.0 w wypadku niezłożenia wniosku w terminie nadpłata zostanie rozliczona na koncie płatnika składek w sposób analogiczny jak nadpłacone składki na ubezpieczenie społeczne.
17. Mechanizm wyrównawczy dla OPP – z uwagi na przewidywany spadek ilości środków przekazywanych na organizacje pożytku publicznego w ramach 1% od 2023 roku, projektodawca zaproponował wdrożenie mechanizmu wyrównawczego.
Jeśli kwota otrzymana przez te organizacje w 2023 roku (i kolejnych latach) będzie niższa niż w 2022 roku, otrzymają one stosowne wyrównania.
W kolejnych latach wartość referencyjna z roku 2022 będzie indeksowana z uwzględnieniem dynamiki PKB.
Projekt Polskiego Ładu 2.0 trafił obecnie do Senatu. Izba wyższa ma 30 dni, aby zaopiniować ustawę i zgłosić ewentualne poprawki.
Przebieg prac można śledzić pod tym linkiem.
***
W sytuacji jakichkolwiek pytań lub wątpliwości związanych z tematem naszego Tax Alertu, uprzejmie prosimy o kontakt.
Andrzej Paczuski
Partner
andrzej.paczuski@ptpodatki.pl
+48 510 051 712
Anna Paczuska
Partner
anna.paczuska@ptpodatki.pl
+48 505 455 593