W dniu 16 stycznia 2023 r. TSUE wydał postanowienie w polskiej sprawie prejudycjalnej C-729/21[1], w którym potwierdził zgodność krajowych regulacji VAT w zakresie zbycia zorganizowanej części przedsiębiorstwa (dalej: ZCP) z Dyrektywą VAT.
Geneza sprawy sięga 2016 r. i nabycia centrum handlowego zlokalizowanego na terytorium Polski. Wówczas, polska spółka nabyła nieruchomość obejmującą grunt z budynkiem wraz ze wszystkimi przynależnościami oraz budowlami znajdującymi się na tym gruncie. Zgodnie z umową sprzedaży spółka przejęła ponadto umowy najmu dotyczące lokali w centrum handlowym, w tym związane z nim prawa oraz obowiązki. Ponadto sprzedający przeniósł na spółkę prawa własności intelektualnej związane z prowadzeniem centrum handlowego i stron internetowych. Nie zostały natomiast przeniesione umowy ubezpieczenia i zarządzania zbywanym majątkiem. Po finalizacji sprzedaży spółka kontynuowała prowadzenie centrum handlowego.
Na gruncie VAT przedmiotowa transakcja została potraktowana przez strony umowy sprzedaży jako opodatkowane nabycie nieruchomości wraz ze wszystkimi jej przynależnościami oraz prawami. W związku z transakcją spółka odliczyła VAT. Takie podejście zostało zakwestionowane przez organ podatkowy, który uznał, że rozpatrywana transakcja sprzedaży centrum handlowego stanowi zbycie całości przedsiębiorstwa lub co najmniej ZCP, które na mocy art. 6 ust. 1 ustawy o VAT są wyłączone z opodatkowania.
Spółka zaskarżyła wskazane rozstrzygnięcie do WSA, który przychylił się do stanowiska organu uznając, że w rozpatrywanej sprawie doszło do zbycia ZCP. Finalnie sprawa trafiła na wokandę NSA, który powziął wątpliwości co do zgodności polskich regulacji ustawy o VAT z Dyrektywą VAT i wystąpił do TSUE z następującymi pytaniami prejudycjalnymi:
- Czy unijne przepisy dotyczące opodatkowania VAT należy interpretować w ten sposób, że dopuszczalne jest stosowanie przepisu krajowego – takiego jak art. 6 pkt 1 ustawy o VAT – wyłączającego opodatkowanie dostawy zorganizowanej części przedsiębiorstwa bez uzależnienia stosowania takiego wyłączenia od warunku, o którym mowa w art. 19 Dyrektywy VAT, tj. następstwa prawnego pomiędzy zbywcą a nabywcą?
- W razie odpowiedzi twierdzącej na pytanie pierwsze, czy dla zastosowania wyłączenia, o którym mowa w art. 6 pkt 1 ustawy o VAT musi dojść do przekazania wszystkich składników takiej zorganizowanej części majątku zbywcy, a zmiana w tym zakresie (w szczególności brak przejęcia umów ubezpieczenia i zarządzania zbywanym majątkiem) oznacza, że doszło do opodatkowanej dostawy towaru?
Rozpatrując sprawę TSUE wskazał, że w świetle art. 19 Dyrektywy VAT w przypadku przekazania, odpłatnie lub nieodpłatnie lub jako aportu do spółki, całości lub części majątku, państwa członkowskie mogą uznać, że dostawa towarów nie miała miejsca i że w takim przypadku osoba, której przekazano towary będzie traktowana jako następca prawny przekazującego. Według TSUE, z brzmienia przedmiotowego przepisu wynika, że kontynuacja, do której odnosi się pierwsze pytanie NSA, stanowi konsekwencję braku dostawy, a nie warunek stosowania rozpatrywanych regulacji. Tym samym, art. 6 ust. 1 ustawy o VAT, pomimo że nie przewiduje literalnie następstwa prawnego przewidzianego w art. 19 Dyrektywy VAT, nie narusza Dyrektywy VAT.
Odnosząc się do drugiego pytania, TSUE powołując się szeroko na swoje dotychczasowe orzecznictwo, podniósł że pojęcie „przekazania całości lub części majątku” obejmuje przeniesienie części przedsiębiorstwa, nawet jeśli nie zostały przeniesione na nabywcę wszystkie składniki materialne i niematerialne, które wchodzą w skład tej części. Jednocześnie, aby stwierdzić, że nastąpiło przeniesienie samodzielnej części przedsiębiorstwa, koniecznym jest aby całość przekazywanych była wystarczająca dla prowadzenia samodzielnej działalności gospodarczej. W tym celu należy dokonać całościowej oceny okoliczności faktycznych związanych z daną transakcją. Ponadto, art. 19 Dyrektywy VAT wymaga, aby nabywca danego przedsiębiorstwa lub ZCP miał zamiar dalszego jego prowadzenia, a nie natychmiastową likwidację działalności i ewentualną sprzedaż zapasów. Tym samym, zamiar nabywcy w przedmiotowym obszarze powinien być brany pod uwagę przy całościowej ocenie transakcji. Według TSUE, to do NSA należy finalne ustalenie czy w świetle rozpatrywanych okoliczności w sprawie doszło do zbycia ZCP z perspektywy regulacji unijnych.
W świetle powyższego, TSUE udzielił następujących odpowiedzi na pytania prejudycjalne wystosowane przez NSA:
- Artykuł 19 akapit pierwszy Dyrektywy VAT należy interpretować w ten sposób, że: nie stoi on na przeszkodzie przepisowi prawa krajowego, który przewiduje, iż „przekazanie całości lub części majątku” nie podlega opodatkowaniu podatkiem od wartości dodanej, bez uzależnienia jego stosowania od warunku, by odbiorca był następcą prawnym przekazującego.
- Artykuł 19 akapit pierwszy Dyrektywy VAT należy interpretować w ten sposób, że: pojęcie „przekazania całości lub części majątku” obejmuje przeniesienie części przedsiębiorstwa, nawet jeśli nie zostały przeniesione na nabywcę wszystkie składniki materialne i niematerialne, które wchodzą w skład tej części, pod warunkiem że całość przekazanych składników jest wystarczająca dla umożliwienia temu przedsiębiorstwu prowadzenia samodzielnej działalności gospodarczej.
[1] Postanowienie TSUE z dnia 16 stycznia 2023 r. w sprawie C-729/21 W. sp. z o.o. przeciwko Dyrektorowi Izby Administracji Skarbowej w Łodzi
***
W przypadku jakichkolwiek dodatkowych pytań dotyczących przedmiotowego orzeczenia zapraszamy do kontaktu z naszymi ekspertami.
KONTAKT
Maciej Grochulski
Partner
maciej.grochulski@ptpodatki.pl
(22) 205 22 08
Joanna Ciołko-Wąsowicz
Menedżer
joanna.ciolko-wasowicz@ptpodatki.pl
(22) 205 22 36