Jak jest obecnie? 

W obecnym stanie prawnym, PIP nie może jednostronnie przekwalifikować umowy cywilnoprawnej w umowę o pracę. Zmiana kwalifikacji umowy wymaga wniesienia przez PIP powództwa do sądu pracy. 

Co zakładają planowane zmiany? 

Planowane zmiany zakładają w szczególności: 

• umożliwienie stwierdzenia istnienia stosunku pracy decyzją organów PIP, 

• podwyższenie grzywien za naruszenie przepisów prawa pracy, 

• wyposażenie PIP w dodatkowe możliwości wymiany danych z Krajową Administracją Skarbową i ZUS, 

• wprowadzenie możliwości kontroli zdalnych i elektronicznego dokumentowania kontroli. 

Planowane zmiany mają charakter rewolucyjny. W dotychczasowej praktyce przekwalifikowanie umów cywilnoprawnych i o współpracę ma miejsce incydentalnie (zgodnie z publicznie dostępnymi danymi, PIP wytaczała w ostatnich latach poniżej 100 powództw rocznie). Zmiany mają powodować, że działania PIP staną się docelowo systemowymi kontrolami opartymi o stałą i zautomatyzowaną analizę danych i ryzyka. 

Rewolucyjność planowanych zmian polega także na tym, że w dotychczasowej praktyce kluczowa była faktyczna chęć pracownika do podtrzymania powództwa. W nowym stanie prawnym PIP będzie działała w sposób jednostronny i władczy, bez konieczności uwzględniania zdania pracownika i pracodawcy. W tym zakresie można przypuszczać, że jednym z głównych motorów zmian jest kwestia interesu publicznego (w tym fiskalnego) a nie ochrona konkretnego pracownika. 

Reklasyfikacja zatrudnienia (w szczególności tzw. umów B2B) na umowy o pracę może nieść za sobą daleko idące skutki podatkowe – w szczególności w zakresie PIT i VAT, jak również skutki w zakresie ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego. 

Ze względu na powyższe, zalecamy uważną weryfikację stosowanych u Państwa form zatrudnienia, warunków umów i rzeczywistego zakresu odpowiedzialności i wykonywanych zadań wykonywanych przez zatrudnione osoby. W tym zakresie możemy posłużyć Państwu wsparciem. 

Obecnie, projekt nie został jeszcze opublikowany, ale wskazane zostały założenia zmian w wykazie prac legislacyjnych Rady Ministrów. Niemniej jednak, śledzimy prace z uwagą, ponieważ ze względu na zapowiadane wejście w życie ustawy 2026 r., projekt może zostać opublikowany w każdej chwili.